Eng | Буряад | Рус|
 Гол һан 
 hонинууд 
 Сайтнуудай каталог 
 Проект тухай 
 Гэрэл зурагай галерей 

Главная / Home / Books catalog / Байгаалиин онсо хамгаалагдаха газарнууд / Заказнигyyд

Разделы сайта

Запомнить меня на этом компьютере
  Забыли свой пароль?
  Регистрация

Погода

 

Законодательство


КонсультантПлюс

Гарант

Кодекс

Российская газета: Документы



Не менее полезные ссылки 


НОЦ Байкал

Галазий Г. Байкал в вопросах и ответах

Природа Байкала

Природа России: национальный портал

Министерство природных ресурсов РФ


Рейтинг@Mail.ru

  

Яндекс цитирования Яндекс.Метрика

Заказнигууд - зэрлиг байгаалиин хорюултай (хамгаалагдадаг) газарнууд

Буряад Республика бїмбэрсэг дэлхэйн гайхамшагта газарта, бїхы дэлхэйн байгаалиин угай баялиг гэгдэћэн Байгал нуурай дэргэдэ байдаг. Зэрлиг байгаалиин зарим газарнуудые тэрэ хэбээрнь їлээхэ заншалта тїхэл янзанууд гэбэл – тусхай хамгаалалгатай байгаалиин газарнуудые байгуулалга, тэдэнэй ажал ябуулганууд. Тиимэ газарнуудые нэрлэбэл – їндэћэтэнэй паркнууд, заказнигууд, байгаалиин хїшєєнїїд болон бусад.

Мїнєє їедэ республика дотор гурбан заповеднигїїдэй, хоёр їндэћэтэнэй паркнуудай ба гурбан федеральна заказнигуудай хажуугаар амита байгаалиин 13 гїрэнэй региональна удха шанартай заказнигууд 13 аймагуудта ажал ябуулганууда  эрхилжэ байдаг. Тэдэнэй 11-ниинь Байгал шадарай байгаалида хамаатай. Заказнигуудай газарнууд элдэб байдаг – тайга, тала, ућа-намагтай газар. Региональна удха шанартай бїхы заказнигуудай хамтын талмай 700 000 га, энэнь бїхыдєє хамгаалалга доро байдаг газарнуудай табанай нэгэ хуби болодог.

Заказник гэжэ юун бэ? Энэ, тэрэ тоодо їгы болохо туйлдаа хїрэћэн, Улаан дансада оруулагдаћан зэрлиг ангуудай тїхэлые тэрэл хэбээрнь їлээхэ, аршалха, тоо толгойнь олошорхын хойноћоо хинажа байха зорилготой ажалаа эрхилэлгые тусхай хамгаалалга дороо абаћан байгаалиин газар.

“Заказник” гэжэ їгэ “Заказ”, “Запрет” – “Хорилго” гэжэ їндэћэтэй. Тиимэћээ энээниие “Хорюултай газар” гээд нэрлэмээр.

Хаанта Россида тиимэ хорюултай газарнууд гэћэн нэрэ тусагаар эмхидхэгдэћэн агнууриин хабаатай ажахынуудта їгтэдэг байгаа. 1929 ондо Буряадта гурбан тиимэ хорюултай газарнууд байћан гээд мэдээжэ: булга болон бусад ангуудые хамгаалха зорилготой Выдринын (21 000 га), Бэрээнэй (11 000 га), Верхнеудинск хото шадар ућанай шубуудые хамгаалха зорилготой Муухинай (200 га).

Агнууриин хорюултай газарнууд бїри урданћаа тїїхэтэй. XX зуун жэлэй эхиндэ ангуудай тоо толгойн їсєєрћэн ушарта ћанаата болоћон агнуушад ба ангуудай хойноћоо хинан шалгагшад тиимэ газарнуудые эмхидхэдэг байћан. Эгээл тїрїїлэн 1916 ондо Баргажанай агнууриин хорюултай газар байгуулагдаћан гээд мэдээжэ.

Мїнєє республикын дэбисхэр дээрэ байдаг бїлэг заказнигуудай эхиие 1966 ондо Мухар-Шэбэрэй аймагай “Алташын” гїрэнэй тїрїїшын агнууриин заказник байгуулагдажа, эхи табићан байха юм. 1970-дахи онуудаар иимэ заказнигууд элбэгээр байгуулагдажа захалћан, республикын 19 аймагуудта дїн хамта 33 заказник бии болгогдоо.

1995 оной мартын 14-нэй 33-ФЗ дугаарай “Тусхай харуућан доро абтаћан байгаалиин газарнууд” гэћэн федеральна, мїн “Буряад Республикын дэбисхэр дээрэ тусхай харуућан доро абтаћан байгаалиин газарнууд” гэћэн 2005 оной декбриин 29-нэй 1438 дугаарай Буряад Республикын хуулинууд заказнигуудай ажабайдалай хуулита їндэћэн болодог. Байгаали хамгаалгын гуримууд, хилэ заагдаћан тусхай баталагдаћан Дїримїїдэй їндэћєєр заказнигуудай ажабайдал тодорхойлогдодог. Заказнигуудай гуримууд заповеднигїїдэйхидэ ороходоо тиимэ ехэ шанга бэшэ. Заповеднигїїдтэ, агнуурићаа эхилээд, бїхы янзын ажал абуулганууд хоригдонхой.

Бїхы харюусалгата нюурнууд болон эрхэтэд тодорхойлогдоћон эдэ гурим, дїримїїдые сахиха уялгатай. Эдэ гуримуудые хазагайруулагшад хууляар хараалагдаћан уголовно гї, али бусад харюусалгануудта хабаадуулагдаха.

Мїнєє їедэ заказнигуудай хїтэлбэриин уялгануудые “Буряад Республикын байгаали ашаглалгын ба тойронхи оршон хамгаалалгын (ГУ “Бурприрода”)” гэћэн эмхи зургаан бэелїїлжэ байдаг. Тэрэ Буряад Республикын Байгаалиин баялигуудай ба тойронхи оршон хамгаалалгын министерствын бїридэлдэ ородог.

 Заказник бїхэндэ ГУ “Бурприродын” гїрэнэй шалгалта хинагшад хуули бусаар агнуури эрхилэгшэдтэй тэмсэнэ, ангуудай тоо толгой бїридхэнэ, тэдэнэй олошорхо арга нїхэсэл байгуулна, эрдэм шэнжэлгын ажал ябуулгануудта хамћалсана, аяншалга эмхидхэнэ, амита байгаали хамгаалалгын удхатай гэгээрэлэй хїдэлмэри ябуулна.

Назад в раздел