Eng | Буряад | Рус|
 Гол һан 
 hонинууд 
 Сайтнуудай каталог 
 Проект тухай 
 Гэрэл зурагай галерей 

Главная / Home / Books catalog / Байгал нуур / Байгалтай танилсалгын нюур

Разделы сайта

Запомнить меня на этом компьютере
  Забыли свой пароль?
  Регистрация

Погода

 

Законодательство


КонсультантПлюс

Гарант

Кодекс

Российская газета: Документы



Не менее полезные ссылки 


НОЦ Байкал

Галазий Г. Байкал в вопросах и ответах

Природа Байкала

Природа России: национальный портал

Министерство природных ресурсов РФ


Рейтинг@Mail.ru

  

Яндекс цитирования Яндекс.Метрика

Байгалтай танилсалгын нюур

                                                  БАЙГАЛТАЙ ТАНИЛСАЛГЫН НЮУР

Тулохонов А. К. Би Байгалые шудалнаб / А.К. Тулохонов, О. А. Екимовская, А. Н. Бешенцев – Новосибирск: “Наука” хэблэл, 2002, н. 6 – 7.

 

Байгал – Зуун Сибириин урда, хойто широтагай 520 27,51 ба зуун долготагай 1030 42,51 ба хойто широтагай 550 46,31 мун зуун долготагай 1090 57,51 хоорондо оршодог дабһагуй сэбэр уһатай нуур.

Балтиин далайн нюрууһаа дээшэ 454,55 м.

Номгон далайн нюрууһаа дээшэ 455,7 м.

тиихэдэ Байгалай оёрынь Дэлхэйн уһанай нюрууһаа дээшэ 1 181 метртэ оршодог.

Байгалай хотогорой уһаар дуурэжэ эхилһэн сагһаа хойшо 20 – 25 миллион жэлнууд унгэрөө.

Эгээл ургэн газартаа 79 км. болодог.

Нуурай утань 636 км.

Уһанайнь нюруугай талмай (олтирогуудтайгаа) 31 500 дурбэлжэн км.

Эрье зубшаад 2000 км болодог.

Олтирогуудай эрье зубшаад 139,2 км болохо.

Эгээ гунзэгы газартаа 1 637 м., тиихэдэ Ижимей хушуунай хажууда 1 642 м болодог юм.

Байгалай шулуун улгы 3 хотогор боложо хубаардаг – Хойто, Дунда ба Урда.

Хойто хотогорой дунда зэргын гунзэгы (Э. М. Колокольцевагай мэдээгээр) 576 м.

Дунда хотогорой дунда зэргын гунзэгы – 854 м.

 Урда хотогорой дунда зэргын гунзэгы – 843 м болодог.

Бухыдөө Байгалай дунда зэргын гунзэгы (Э. М. Колокольцевагай мэдээгээр) 731 м болодог юм.

23 000 гурбалжан хэмжээнэй километр (кубическэ) уһан Байгалай хотогор соо байдаг.

Байгал дээрэ 174 хушуунууд (мыс) бии (И. Д. Черскийн мэдээгээр).

О. Г. Гусевай 1990 оной мэдээгээр Байгал дээрэ 26 ольтирогууд бии.           

Байгалай эгээл ехэ тохойнууд (залив) гэбэл: Баргажанай – 791 дүрбэлжэн километр; Чивыркуйска – 268 дүрб. км.; Провал – 197 дүрб. км.

Шудхадаг гол горходойнь тоо И. Д. Черскын мэдээгээр 336, О. Г. Гусевай мэдээгээр 544.

Зундаа далайн уһанай эгээл ехэ дулааниинь +16 градуста хүрэдэг, үбэлдөө - 4,20 болодог юм.

Уһан гүйхэн газартаа эгээл ехээр халахадаа +23 градуста хүрэдэг.

Байгал дээрэ эгээл дулаан газарынь – Песчана гэжэ эрьенуудээр дутуу хаагдаһан нуурай хуби (бухта), эндэ жэлэй дунда зэргын агаарай байдал +0,40 болодог.

Байгал дээрэ бүхэли жэлэй туршада наратай, сэлмэг үе гэбэл:

хойто бэеээрээ 1 900 – 2 200 час;

урда бэеэрээ 2 000 – 2 400 час.

Эрхүүгэй ГЭС-эй барилгын удаа Байгалай нюруу дээшээ 1 м үргэгдэһэн байха юм.

Тиигэжэ, тэрэл Эрхүүгэй ГЭС-эй барилгын удаа, Байгалай уһанай нюруу 500 дүрбэлжэн километрээр ехэ болоһон байна.

Дутуу хаагдаһан эрье шадарай нуурай хубинуудай (бухтануудай) тоо 20 шахуу.

Хоорондоо дутэ оршодог булэг олтирогуудай (архипелаг) тоо 1.

Байгалай оёорой хатуу хурьһэнэй хабтагайнууд (литосферные плиты) бэе бэенһээ жэлэй 1 см  холодон худэлжэ байдаг.

Нуурай хонхор соохи хадын ундэрынь (оёорой зузаан гэжэ болохо) 39-60 км болодог.

 

 

 

 

 

 

 

 

Назад в раздел